*** แนะนำหนังสือ สูตรอาหาร ตำรับกองเรือญี่ปุ่น ***
อะไรนะ เมนูเรือดำน้ำมันโหดขนาดนั้นเลยเหรอ?
อะไรนะ กองทัพเรือพัฒนาวุ้นถั่วแดงสูตรพิเศษเอง?
อะไรนะ อาหารฮิตคือไข่ห่อเนื้อปลาวาฬ?
อะไรนะ มันมีสูตรแกงกะหรี่ในตำนานจากกองทัพเรือด้วย?
วันนี้ผมขอแนะนำหนังสือชื่อ “สูตรอาหาร ตำรับกองเรือญี่ปุ่น” ซึ่งหากดูแค่ชื่อแล้วอาจรู้สึกสงสัยว่าแค่อาหารกองทัพเรือมันมีอะไรให้เขียนเป็นเล่มๆ ได้ขนาดนั้นเลยเหรอ ...ไม่ใช่แค่นั้นครับ ชื่อเต็มๆ มันยังยาวมาก คือ “สูตรอาหาร ตำรับกองเรือญี่ปุ่น รวม 46 เมนูแห่งประวัติศาสตร์กองทัพเรือญี่ปุ่นยุคเมจิถึงโชวะ” ตอนที่แรกที่ผมได้หนังสือเล่มนี้มาก็คิดว่ามันเป็นตำราอาหารซึ่งไม่ใช่พื้นที่ๆ ผมถนัดเลย
...แต่พอได้อ่านไปจริงๆ แล้ว ผมกลับรู้สึกเหมือนถูกสะกดให้หลงไปในห้วงแห่งความข้อมูล ...แม้ตอนแรกจะลุกไปตักน้ำดื่มก็ไม่ได้ลุก ลืมหิวน้ำจนอ่านจบทั้งเล่มเอง (ใช้เวลาประมาณชั่วโมงครึ่ง)
เมื่อพูดถึงประวัติศาสตร์ เรามักจะมองผ่านแว่นของเรื่องการเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ การทูต สงคราม ศาสนา และกิจการหลักอื่นๆ ของรัฐในยุคนั้นๆ
หากเมื่อได้ศึกษาประวัติศาสตร์ในมุมมองของอาหาร ผมกลับพบว่ามันมีเป็นแง่มุมที่น่าสนใจ และใกล้ตัว เมื่อศึกษาแล้วช่วยให้เราสามารถเข้าใจประวัติศาสตร์ด้านอื่นๆ ได้ง่ายและสมบูรณ์ขึ้นเป็นอันมาก
หนังสือ “สูตรอาหารตำรับกองเรือญี่ปุ่น” นั้น แท้จริงเป็นหนังสือที่บอกเล่าเรื่องราวประวัติศาสตร์ของประเทศญี่ปุ่น ตั้งแต่ยุคปฏิรูปเมจิ (ร่วมสมัยกับ ร.5) ซึ่งญี่ปุ่นต้องปรับตัวเพื่อให้รอดจากการล่าอาณานิคมของฝั่งตะวันตก, มันเล่าเรื่องที่ญี่ปุ่นขึ้นเป็นชาติมหาอำนาจ และสร้างจักรวรรดิที่ปกครองดินแดนอันกว้างใหญ่ในเอเชียตะวันออก, ไปจนถึงยุคที่จักรวรรดินั้นพ่ายแพ้ พังพินาศ, และต้องดิ้นรนเพื่อรักษาอัตลักษณ์ที่เหลืออยู่
...ทั้งหมดนี้ ผ่าน “สูตรอาหาร” ...
จะยกตัวอย่างบางเรื่อง เช่นเรื่องของเรือดำน้ำ...
<<< เรื่องอาหารในเรือดำน้ำ >>>
เรือดำน้ำยุคนั้นยังมีสภาพไม่ดี ทหารเรือดำน้ำที่ใช้ชีวิตในสภาพอันคับแคบ อึดอัดตลอดเวลาก็ทำให้สุขภาพกายใจเสื่อมโทรม กลายเป็นหมดความอยากอาหาร นอกจากนั้นเรือดำน้ำยังไม่สามารถรักษาของสดได้นาน ไม่ว่าของของสดประเภทไหนก็จะเน่าในสามวัน ทำให้โจทย์อาหารเรือดำน้ำนั้นเป็นโจทย์ที่ยากมาก
เพื่อแก้โจทย์นี้กองทัพเรือญี่ปุ่นได้พัฒนาอาหารที่เก็บได้นาน แบบที่เปิดกระป๋อง หรือแช่น้ำแล้วกินได้เลย ไม่ว่าโชยุ น้ำส้มสายชู หรือเต้าเจี้ยวก็จะทำให้เป็นแบบผงที่มีน้ำหนักน้อย และทำให้มีรสจัดพิเศษ เพื่อหวังว่าจะช่วยกระตุ้นให้ทหารเรือดำน้ำมีความกระชุ่มกระชวยในสถานการณ์อันน่าอึดอัด
อาหารที่พัฒนามาจากเรือดำน้ำก็จะเป็นพวกซูชิแฮมหรือ คอร์นบีฟ ที่ทำได้ง่ายแต่อร่อย เพียงเอาข้าวเปรี้ยวโปะแฮม จิ้มโชยุรสเผ็ด ซึ่งยังหากินได้อยู่ในปัจจุบัน
<<< เรื่องเรือมามิยะ >>>
อีกเรื่องที่น่าสนใจคือเรื่องของเรือเสบียงชื่อว่ามามิยะ ซึ่งเป็นเรือเสบียงขนาดใหญ่ที่ถูกออกแบบให้สามารถขนอาหารสำหรับคน 18,000 คนในเวลาสามอาทิตย์ บนเรือมีโรงงานแปรรูปอาหารในตัว มีคนงานประจำนับร้อยคน
ตอนแรกเรือมามิยะเน้นทำอาหารคาวเป็นหลัก แต่พอได้รับคำชมเรื่องความอร่อยของขนม จึงมีการเน้นทำขนมบนเรือมากขึ้นเรื่อยๆ จนสามารถผลิตขนมได้มากมาย ทั้งขนมเปี๊ยะ ขนมโมนากะ วุ้นถั่วแดง คุกกี้ แยมโรล โดนัท ขนมปังหน้าต่างๆ ไปจนถึงไอศกรีม
พวกเขายังผลิตขนมสูตรของตัวเอง เช่นไอศกรีมสูตรพิเศษที่ทำภายใต้ข้อจำกัดทางวัตถุดิบ (เช่นต้องไม่ใช้ไข่ และต้องใช้นมข้นจืดแทนนมสด) แต่กลับสามารถนำมาผสมกับวัตถุดิบอื่นๆ พัฒนาเป็นไอศกรีมรสชาติดีหลากหลายแบบ
หรือขนมวุ้นถั่วแดงสูตรมามิยะ ที่ตั้งใจทำให้มีเกล็ดน้ำตาลเคลือบผิวมากเป็นพิเศษ มีรสอร่อยจนกลายเป็นตำนาน และเป็นที่ชื่นชอบในหมู่ทหารเรือ ในชั้นที่ว่าคำว่า “มามิยะมาแล้ว!” กลายเป็นคำปลุกขวัญ ที่ทุกคนตั้งหน้าตั้งตารอคอย
<<< เรื่องเนื้อปลาวาฬ >>>
สูตรอาหารของกองทัพเรือสมัยเก่า ทำให้เราเห็นว่าเนื้อปลาวาฬเป็นวัตถุดิบฮิตในยุคนั้น เพราะหาได้ง่าย และเก็บรักษาได้นาน มีการนำเนื้อปลาวาฬไปพัฒนาเป็นสูตรอาหารมากมาย เช่น เมนู “ไข่ห่อเนื้อปลาวาฬ” ซึ่งจริงๆ ควรจะเรียกว่า “เนื้อปลาวาฬห่อไข่” เพราะมันนำเนื้อปลาวาฬมาบด ผสมหัวหอมสับ ไข่ไก่ แป้งสาลี ปรุงด้วยเกลือพริกไทย จากนั้นนำมาห่อไข่ต้ม แล้วทอด จึงราสซอสเดมิกลาส กลายเป็นของกินหรูหรา
<<< เรื่องข้าวแกงกะหรี่ทัพเรือ >>>
ข้าวแกงกะหรี่ทัพเรือเป็นอาหารอันลือชื่อที่เรือแต่ละลำมีสูตรของตนเอง เอาไว้ประชันกันว่าใครทำได้อร่อยกว่า
ในหนังสือเล่มนี้เราจะได้เห็นแกงกะหรี่ไก่สูตรเรือลาดตระเวนหนัก “มายะ,” แกงกะหรี่แฮมและผักสูตรเรือลาดตระเวนหนัก “อาตาโกะ,” แกงกะหรี่เนื้อสูตรเรือพิฆาต “อิโซนามิ,” และ แกงกะหรี่สูตรมาตรฐานทัพเรือ (ทำจากสะโพกไก่ ผสมมันฝรั่ง แครอท และหอมใหญ่)
ชื่อเสียงของแกงกะหรี่ทัพเรือญี่ปุ่นนั้นเลื่องระบือจนมีตำนานว่ากองทัพเรือเป็นผู้คิดผสมแป้งให้แกงกะหรี่เข้มข้นขึ้นคนแรก, เป็นผู้คิดการราดแกงกะหรี่บนข้าวครั้งแรก, หรือหนักเข้าคนก็เข้าใจผิดว่ากองทัพเรือเป็นต้นกำเนิดวัฒนธรรมแกงกะหรี่ญี่ปุ่น ...ซึ่งทั้งหมดล้วนแต่ไม่จริง สิ่งที่จริงคือกองทัพเรือทำแกงกะหรี่ได้อร่อยมากจนเป็นที่เชิดหน้าชูตามาตั้งแต่ยุคเมจิ และน่าจะมีส่วนทำให้อาหารชนิดนี้เป็นที่นิยมจนปัจจุบัน ผ่านการแจกจ่ายมันแก่เหล่าทหารหาญ
...อ่านถึงตรงนี้แล้ว คุณอยากลองรับประทานอาหารกองทัพเรือญี่ปุ่นหรือไม่?...
<<< ความใส่ใจที่ไม่ต้องบอกออกมาตรงๆ >>>
เมื่ออ่านหนังสือเล่มนี้เราจะได้เรียนรู้การต่อสู้ของคนญี่ปุ่นในการพัฒนาอาหารภายใต้ข้อจำกัดมากมาย
อาหารกองทัพเรือนั้นจะต้องมีคุณค่าทางโภชนาการสูง สามารถใช้ต่อสู้กับโรคภัยในทะเลได้, นอกจากนั้นยังต้องทำขึ้นด้วยวัตถุดิบที่สามารถเก็บได้นาน, ทำโดยสิ้นเปลืองวัตถุดิบให้น้อย (แม้ก้างปลาก็ต้องเอามาใช้), และที่สำคัญที่สุดคือ ต้องมีรสชาติอร่อย
...ต้องเป็นรสชาติที่ได้รับการยอมรับจากทหารที่รบเสี่ยงตายในแนวหน้า...
...เพราะอาหารนั้นเป็นความบันเทิงไม่กี่อย่าง ที่จะช่วยบำรุงขวัญเหล่าทหารให้มีแรงไปเผชิญสมรภูมิอันทรหด ยิ่งในช่วงปลายสงครามซึ่งทรัพยากรต่างๆ เหลือน้อยนั้น เหล่าพ่อครัวยิ่งมีความกดดันที่จะต้องผลิตเมนูภายใต้ข้อจำกัดอันบีบคั้นมากขึ้นเรื่อยๆ
...ทั้งหมดนี้เมื่ออ่านแล้วก็รู้สึกถึงความใส่ใจของพ่อครัวญี่ปุ่นในยุคต่างๆ ที่ตั้งใจอย่างยิ่งในการรังสรรค์เมนูออกมา ... หลายๆ เมนูยังอ่านแล้วน้ำลายไหล...
หนังสือเรื่อง “สูตรอาหาร ตำรับกองเรือญี่ปุ่น” เล่มนี้พิมพ์โดยสำนักพิมพ์ DEXpress ในหมวด MOOK เป็นสี่สี มีปกอย่างดี ภายในประกอบด้วยบทความความรู้หลายบทความเขียนสลับกับสูตรอาหาร มีเกร็ดน่ารู้สอดแทรกอยู่เต็มไปหมด ทั้งยังมีรูปการ์ตูนประกอบจำนวนมาก ซึ่งสำหรับท่านที่ไม่ได้อ่านการ์ตูนอาจคิดว่ามันดูเด็ก แต่เนื้อหานั้นไม่เด็กเลย
...อยากบอกว่าผมรู้สึกโชคดีที่ได้อ่านหนังสือเล่มนี้ครับ
ป.ล. MOOK เป็นประเภทหนึ่งของหนังสือญี่ปุ่น โดยมาจาก Magazine + Book = MOOK สำนักพิมพ์ DEXpress นำ MOOK เข้ามาหลายเล่ม เช่นมีเรื่องหน่วยปฏิบัติการพิเศษของโลก ภาครัสเซีย ยุโรป เอเซีย ที่ผมได้มาด้วย ถ้ามีโอกาสจะรีวิวต่อไปนะครับ
#สูตรอาหารตำรับกองทัพเรือญี่ปุ่น #MOOK #DEXpress #DEX
